Parafie

BEJSCE, Św. Mikołaja b. w.  

28-512 Bejsce 232
tel. 41-351-10-30, wik. 41-351-11-04

liczba mieszkańców: 2 568

Proboszcz:
ks. Marek Capek, ur. 1955 (Mstyczów), wyśw. 1982, mian. 2020

Wikariusz:
ks. Marcin Zdon, mgr teol., ur. 1977 (Busko-Zdrój, Bożego Ciała), wyśw. 2003, mian. 2019

Galeria zdjęć

Rys historyczny:
Wizytówką kościoła w Bejscach jest przede wszystkim późnorenesansowa kaplica Firlejów, wzorowana na Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, wywodząca się z warsztatu kamieniarskiego Santi Gucciego. Kaplica jest unikatowym w Polsce przykładem architektury manierystycznej.

Kościół pw. św. Mikołaja był zbudowany w stylu gotyckim pod koniec XIV w., ale parafia kształtowała się prawdopodobnie w początkach XIII lub nawet w XII wieku. Pisze ks. Jan Wiśniewski: „Lambert biskup krakowski w 1063 r. dał kościołowi w Bejscach dziesięcinę z Młogolic, z czego wnioskować można, że wtedy pierwotny kościół w Bejscach był ufundowany” (Historyczny opis  kościołów, miast, zabytków i pamiątek w pińczowskiem, skalbmierskiem i wiślickiem).

Bejsce były zasiedlone już w XI w., a pierwsza konsekracja jest niekiedy łączona z 1190 r. i fundacją Ostasza Firleja (ze źródeł parafialnych wynika, że dokument zrabowali Szwedzi).

Obecny kościół zbudowano zapewne w końcu XIV wieku. Jest on murowany z cegły, gotycki, o jednej czteroprzęsłowej nawie i nieco mniejszym prezbiterium. Jest ono nakryte gotyckim sklepieniem krzyżowo – żebrowym ze zwornikami. Gotyckie sklepienia zachowały się także w zakrystii. Pewna data konsekracji (lub rekonsekracji) kościoła to 16 października 1621 r., dokonał jej bp Tomasz Oborski. Kościół był rozbudowywany w stosunku do pierwotnej bryły (na kamieniu w fundamencie kaplicy Firlejów widnieje data 1579 i nazwisko kamieniarza: Zembrzuski, zaś we framudze okna kaplicy św. Anny – data 1671. Daty wskazują zapewne etapy rozbudowy kościoła).

Od północy do kościoła przylega barokowa kaplica św. Anny, a od południa – kaplica Firlejów. Obok kościoła – neoklasycystyczna dzwonnica z 1771 r.

W 1963 r. została odkryta gotycka polichromia z XIV w., na którą składa się kilkanaście scen ikonograficznych. Historie ewangeliczne, oświetlone przez ostrołukowe okna w prezbiterium, malowane są linearnie i płasko, na naturalnym tle, brązem, czernią, czerwienią. Przedstawiają m.in. św. Krzysztofa, wjazd do Jerozolimy, Ostatnią Wieczerzę, Ecce Homo, grzechy główne, Sąd Ostateczny, a także Zwiastowanie, przybycie Trzech Króli, mękę Chrystusa, Wniebowstąpienie. W prezbiterium w ołtarzu głównym – gotycki, odnowiony krucyfiks, z figurą jednolicie wykonaną z drewna lipowego. Nietypowy pomnik Elżbiety Firlejówny, córki Jana z Dąbrowicy Firleja i Zofii z Bonarów – postać kobiety z kwiatkiem w dłoni, w pozie, w jakiej zazwyczaj uwieczniano rycerzy, możnowładców. W kościele są obrazy z XVII i XVIII w.  – wśród nich obraz Wojciecha Gersona „Ukrzyżowanie”, epitafia z XVIII i XIX w., zabytkowe portale (np. od południa z 1600 r.), kamienna kropielnica  z XVI/XVII w. z herbem Firlejów Lewart.

Kaplica Firlejów – skarb kościoła
Późnorenesansowa kaplica pw. Matki Boskiej powstawała w 1594-1600.  Fundował ją Mikołaj Firlej jako kaplicę nagrobną  żony – Elżbiety z Ligęzów. Autorem koncepcji kaplicy był prawdopodobnie Tomasz Nikiel z Pińczowa. Kaplica została wzniesiona na rzucie kwadratu, z kopułą opartą na żaglach. Fronton zdobią posągi Judyty i Holofernesa. Do kaplicy wchodzi się z głównej nawy przez arkadę i odrzwia z piaskowca. Wnętrze kaplicy wykonał prawdopodobnie warsztat kamieniarski Samuela Świątkowicza.

W kaplicy zachwycają kunsztowne ornamenty, płaskorzeźby, rzeźby, rozety – w kamieniu, marmurze, alabastrze. Bogactwo rozet – a każda z nich jest inna, wypełnia kopułę, bogactwo zdobień, kolumn i figur otacza ołtarz Zwiastowania NMP, wykonany z białego piaskowca.

Całą wysokość ściany zajmuje wspaniały pomnik Mikołaja z Dąbrowicy Firleja i jego żony Elżbiety z Ligęzów, wykonany z piaskowca i marmuru. Attykę, sięgającą kopuły, wieńczy figura Chrystusa Zmartwychwstałego. Pod krzyżem klęczą małżonkowie, po obu ich stronach – śpiące dzieci, wsparte na czaszkach, z klepsydrami w ręku. Na froncie – w roślinnym ornamencie – herb Lerwart. W kaplicy odnajdziemy także antepodium drewniane przedstawiające scenę Zwiastowania, figurę antyczną (prawdopodobnie z pałacu), płytę inskrypcyjną Marcina Badeniego. Ołtarz i nagrobek wtapiają się w nierzeczywistą, odrealnioną – renesansową ornamentykę, ze smokami, gryfami, roślinno – zwierzęcymi hybrydami.

Odpust: św. Mikołaja – 6 grudnia;
NMP Matki Kościoła – poniedziałek po Uroczystości Zesłania Ducha Świętego

W parafii są liczne kaplice. Są to: kaplica w Czyżowicach pw. Matki Bożej Częstochowskiej (z 1982 r.), w Morawiankach pw. Matki Bożej Częstochowskiej (z 1922 r.), Uściszowicach pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy (z 1912), w Bejscach pw. Matki Bożej Częstochowskiej (z 1894 r.). Jest też duża ilość figur i krzyży przydrożnych.

GORZKÓW, Św. Małgorzaty dz. m. 

28-500 Kazimierza Wielka, Gorzków nr 4
tel. 41-352-51-10

liczba mieszkańców: 2 512

Proboszcz:
ks. Sławomir Sarek, mgr teol., KHK, ur. 1966 (Kielce, Chrystusa Króla), wyśw. 1992, mian. 2016

Wikariusz:
ks. Tomasz Prędotka, dr teol., ur. 1981 (Szczukowice), wyśw. 2008, mian. 2015

Rys historyczny:
Pierwszym zasłużonym i sławnym gorzkowianinem był pochodzący z tej parafii Mikołaj z Gorzkowa herbu Gierałt, zmarły w 1414 r. biskup wileński, trzeci w historii rektor Akademii Krakowskiej.

Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym pochodzi z 1326 r. Obecny kościół został wzniesiony w 1758 r. z fundacji Józefa Miroszewskiego, margrabiego krakowskiego. Kościół jest drewniany, konstrukcji zrębowej, prezbiterium jest węższe i niższe od nawy, zamknięte wielobocznie. W rokokowym ołtarzu głównym znajduje się barokowy krucyfiks, nad nim niewielki obraz św. Małgorzaty, patronki parafii. Dwa boczne ołtarze – późnobarokowe przedstawiają kolejno: św. Józefa i Matki Bożej z Dzieciątkiem zwaną Piaskową, w metalowej sukience z początku XVII w. (wota świadczą o tradycji szczególnego kultu). Polichromia jest bardzo ozdobna. Źródła podają, iż w 1930 r. malował ją Władysław Cholewiński. Jak na warunki wiejskie jest to spora świątynia, a wrażenie szczególnego uroku potęgują malowidła ścienne, według tradycji – uczniów ze szkoły Mehoffera.

Odpust: św. Małgorzaty – 13 lipca

Czy wiesz, że…
Miejscowość rozsławił zespół „Gorzkowianie”. Działał w parafii do 2009 r. z inicjatywy byłego proboszcza ks. Andrzeja Biernackiego, który był kierownikiem, choreografem, dyrygentem i menadżerem. Zespół koncertował w Polsce i w wielu krajach Europy – głównie dla Polonii – z repertuarem zaczerpniętym z kultury ludowej i narodowej.

Jednym z ciekawszych zabytków w parafii jest maleńka kapliczka ze świątkiem z 1550 r. w Chruszczynie Wielkiej.

KAZIMIERZA MAŁA, Wniebowzięcia NMP                                              

28-500 Kazimierza Wielka, Kazimierza Mała nr 44

PRZEMYKÓW, Św. Katarzyny dz. m. 

32-130 Koszyce, Przemyków nr 66
tel. 41-351-44-10

www.parafiaprzemykow.ns48.pl

liczba mieszkańców: 1 257

Proboszcz:
ks. Zbigniew Przygodzki, mgr teol., ur 1967 (Grzymałków), wyśw. 1994, mian. 2017

Rys historyczny:
Parafia Przemyków jest dość charakterystycznie położona – wioski parafialne znalazły się w obrębie zarówno woj. małopolskiego, jak świętokrzyskiego oraz na terenie trzech gmin: Koszyc, Bejsc, Opatowca.

Jagiełło i inni
Jan Długosz podaje, że na początku XIII w. właścicielem Przemykowa (Przemankowa) był Jazdon, herbu Półkoza. Powstanie kościoła w jego zasadniczym zarysie (główna nawa) może się łączyć czasowo z powrotem rycerzy spod Grunwaldu do królewskiej wsi Przemyków (Przemanków). Pierwsza wzmianka o kościele i parafii to rok 1322.

Długosz zapisał, że pierwotnie był tu kościół drewniany (gdy ks. Wacław, pleban z Przemankowa, opłacał świętopietrze), zastąpiony murowanym z cegły pw. św. Katarzyny, wzniesionym przez kan. krakowskiego Stanisława Reya z Kobylnik w II. poł. XV w. w stylu późnogotyckim.

Mury kościoła w Przemykowie wzmacniają szkarpy, cokół jest z ciosu. Do kościoła dobudowano boczne nawy i kruchty (XVI i XVII w.). Facjatę zdobią ukośnie ścięte pinakle i nisze; obok kościoła – dzwonnica neogotycka z cegły, wsparta szkarpami, dostosowana do stylu kościoła i facjaty.

Kościół uległ poważnym zniszczeniom podczas pożaru, który wybuchł w trakcie remontu kościelnego stropu w 1989 r. Spalił się strop, dach kryty dachówką, organy, chór, ołtarze pod chórem, boczne uległy poważnym uszkodzeniom, główny – był lekko nadpalony. Świątynię odrestaurowano staraniem kolejnych proboszczów i ogromnym wysiłkiem parafian.

W kościele warto zauważyć
Ołtarz główny rokokowy, a na zasuwie obraz św. Katarzyny z XVIII w., po jej odsunięciu – czczona w okolicy Matka Bożej Nieustającej Pomocy; ołtarze boczne rokokowe – z nowym obrazem Jezusa Miłosiernego, ikoną Matki Bożej oraz przedstawieniem zaślubin św. Anny. Jest także zabytkowa chrzcielnicę i liczne epitafia (wśród nich interesujący zabytkowy pomnik z jasnego piaskowca w prezbiterium ze sceną Ukrzyżowania, postacią kanonika, bogatym zdobnictwem). Przy wejściu do kościoła zwraca także uwagę pokaźnych rozmiarów krucyfiks (XV/XVI w.).W bocznej kaplicy – ołtarz MB Niepokalanie Poczętej.

Odpust: św. Katarzyny Aleksandryjskiej – 25 listopada

Czy wiesz, że…
Władysław Jagiełło nadał ówczesnemu plebanowi magistrowi Szczeknie, łan roli z obowiązkiem odprawiania Mszy św. za duszę swoją i królowej Jadwigi;

Plebania stojąca wśród ogromnych świerków, liczy blisko 200 lat

RACHWAŁOWICE, Narodzenia NMP

32-130 Koszyce, Rachwałowice 64
tel. 41-351-44-06

liczba mieszkańców: 1 220

Proboszcz:
ks. Paweł Kurek, dr teol., ur. 1971 (Skawina – archidiec. krakowska), wyśw. 1997, mian. 2014

Rys historyczny:
Rok 1542 to czas pamiętny dla parafii, bo budowy kościoła. Upamiętnił ów rok fundator kościoła ks. Wojciech Kijewski. „Rok ten obfitował w różne wypadki: szarańcza uczyniła wielkie szkody, gdy oziminy już były sprzątnięte. Tegoż roku Wisła około Nawiedzenia Matki Boskiej ogromnie wylała, czyniąc ludziom wielkie szkody w zasiewach, łąkach i zwierzętach. Tegoż 1542 r. wystawiłem kościół parafialny w Rachwałowicach razem z dzwonnicą i nikt mi nie pomógł. Nabyłem też trzy dzwony: większy, mniejszy i sygnaturkę. Tego roku postawiłem domki dla wikarego i zagrodników – dwa, także szkołę, poprzednie bowiem skutkiem starości i niedbalstwa poprzedników, doszły do ruiny.”

Pierwsza informacja źródłowa o parafii pochodzi z 1326 r. Obecny kościół, nadal służący parafii to ten sam – zbudowany z drewna modrzewiowego – przez ks. Wojciecha  Kijewskiego. W II połowie XVI w. kościół znajdował się w rękach protestantów (do 1596 r.).  W tym czasie parafianie wierni katolicyzmowi korzystali z nabożeństw w Przemykowie. Kościół 23 listopada1616 r. konsekrował biskup krakowski Walerian Lubieniecki.

W późnobarokowym ołtarzu głównym rachwałowickiego kościoła – Matka Boża z Dzieciątkiem z XVII w. w srebrnej sukience zwana Rachwałowicką. Sukienkę wykonał krakowski złotnik Jakub Badurski. W lewym ołtarzu znajduje się św. Antoni (na zasuwie obraz Pana Jezusa Miłosiernego), w prawym – Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Oryginalna belka tęczowa z napisem „Pójdźcie do mnie wszyscy”.

Uprzednio kościół był sukcesywnie odnawiany w latach 1950-1980, z tamtego okresu pochodzi polichromia wykonana przez Pawła Mitkę, zaś w późniejszych pracach konserwatorskich mają swój udział  profesorowie i absolwenci kieleckiego ‘plastyka’.

Odpust: Narodzenia NMP – 8 września

Czy wiesz, że…
Na odpust 8 września do Rachwałowic zjeżdżano nawet z daleka – i tak jest do dzisiaj od czasu, gdy obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym zaczął odbierać cześć. XVII-wieczny wizerunek otaczają ciekawe, w tym np. prawosławne wota, które świadczą o tradycji szczególnego kultu.

Taraban – wielki bęben kapeli janczarskich, używany także w dawnym wojsku polskim – to ciekawy kościelny „eksponat”. Legenda głosi, że zostawił go sam król Jan III Sobieski, wracając tędy spod Wiednia i być może zatrzymując się w kościele.  Instrument stoi w zakrystii na XVI-wiecznej skrzyni z okuciami, która nie jest tylko „martwym” eksponatem – służy jako schowek, m.in. dla relikwii bł. Wincentego Kadłubka.