Sołectwa

Wykaz sołtysów

Sołectwo Brończyce


sołtys i świetlicowa: Aneta Pietrzyk

Brończyce 21, 28-512 Bejsce

tel. 691 131 880

 

Położenie geograficzne. Brończyce położone są około 2 km na południe od Bejsc.

Nazwa: Branczice, Brancicz, Branyczicze

Zarys dziejów:

W roku 1470 należy do Parafii Rachwałowice (DLb. 1 s. 540; WR k. 267) i w tym samym roku do Parafii Bejsce (DLb. 1 s. 541).

W roku 1490 wieś należy do powiatu krakowskiego, a w roku 1581 podlega terytorialnie pod powiat proszowicki. (ŹD s. 10, 443).

Od 1535 roku własność biskupa krakowskiego Bodzanty, na korzyść którego Kazimierz Wielki rozstrzygnął spór z Siegniewem prepozytem kolegiaty Św. Michała na zamku krakowskim, przesądzając wieś Brończyce biskupowi. Bp zeznał, że wieś tę posiadali już czterej jego poprzednicy1B. były więc w posiadaniu już Jana Muskaty, bpa w latach 1295-1320 i on sam ją dzierży (KK l, 197); 1382 Szczepan i Jakub kmiecie z B. (SP 8, 1203); 1387 kmiecie: Bratkowa, Wojciech, Domasław, Elżbieta, Adam, Paweł, Staszko Płaczko i karczmarz Paweł z B. (SP 8, 4429, 4438, uw. 65/35); 1388 Paweł, Adamko, Jan kmiecie z Brończyc). W roku 1388 Władysław Jagiełło na prośbę Jana biskupa krakowskiego przenosi jego wieś Brończyce  z prawa polskiego na prawo niemieckie średzkie i nadaje jej immunitet sądowy (KK 2, 348). W latach 1470-80 10 łanów kmiecych daje dziesięcinę snopową i konopną kustoszowi i kanonikom kolegiaty Ś. Michała na zamku krakowskim w następującym porządku: z połowy łanów pobiera dziesięcinę jednego roku kustosz, a drugiej połowy I prebenda, następnego zaś roku dzielą między siebie te dziesięciny II i III prebenda. W latach, w których ww.. kanonicy nie pobierają tu dziesięcin, pobierają je w swojej wsi Brańczyce; → Brańczyce, par. Niedźwiedź (DLb. 1 s. 539-43). W roku 1529 I prebenda i kustosz ww.. kol. pobierają na zmianę, co drugi rok, dziesięcinę snopową wart. 8 grzywien od 2 kmieci w Brończycach czyli z połowy wsi, II prebenda dziesięciny snopowej wart. 8 grzywien w tychże Brończycach i Brańczycach kolegiaty (LR s. 119, 169, 173). W XIX wieku źródła wymieniają dwie części tej samej wsi: prywatną i kościelną.[1]

[1]          Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w Średniowieczu, str.208-209, wersja elektroniczna

Sołectwo Bejsce


sołtys: Maria Kurek

Bejsce 62, 28-512 Bejsce

tel. 602 424 044

świetlicowa: Alina Włusek

tel. 41 35 11 053, 880 360 132

Położenie

Bejsce leżą w sercu gminy, sąsiadują z Piotrkowicami, Czyżowicami, Grodowicami, Zbeltowicami, Morawianami i Brończycami. Ukształtowanie terenu pagórkowate, bez zalesień. Na południowej granicy miejscowości płynie rzeka Nidzica.

Przynależność administracyjna Bejsc zmieniała się wielokrotnie. Początkowo wieś należała do Ziem Sandomierskich, w XV w. Bejsce należały do powiatu wiślickiego, województwa sandomierkiego i sądu ziemskiego w Nowym Mieście Korczynie. Po III rozbiorze Polski ziemie bejskie „na chwilę” znalazły się pod zaborem austriackim. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego należały do powiatu miechowskiego, w departamencie krakowskim, w Królestwie Polskim Bejsce znalazły siew obwodzie miechowskim i guberni radomskie, zaś po powstaniu styczniowym- w powiecie pińczowskimi guberni kieleckiej. Po odzyskaniu niepodległości Bejsce weszły w skład powiatu pińczowskiego w województwie kieleckim. W 1954 r. powstał powiat Kazimierza Wielka, w którym po podziale tutejsza gmina znalazła się gromada Bejsce. Po kolejnej reformie administracyjnej tj. w 1973 roku Bejsce zostały siedzibą gminy w województwie kieleckim.[1], a w roku 1999 w powiecie kazimierskim w województwie świętokrzyskim.

Nazwa

Jest co najmniej dwa  źródła pochodzenia nazwy miejscowości. Jedna z legend głosi, że w dawnych czasach miejscowość obfitowała w krzewy bzu. Stąd nazwa początkowo Bezce, Beszce – w późniejszych latach przekształcona na Bejsce. Zdaniem innych wioska swoją nazwę wywodzi od bejów tatarskich- jeńców osadzanych przed wiekami na tych terenach

Zarys dziejów

Wieś Bejsce jest bardzo stara, już w „Księdze Uposażeń biskupstwa krakowskiego ”Jana Długosza przeczytać można pierwsze informacje o Bejscach. Historia wsi jest jeszcze starsza niż zapiski słynnego kronikarza, znaleziska archeologiczne z tego terenu świadczą o tym, że pomiędzy 2000 a 1800 rokiem przed naszą erą żyły tutaj plemiona zajmujące się rolnictwem i  hodowlą.

Niewątpliwie historia osadnictwa na terenie dzisiejszej gminy sięga czasów Wiślan, z uwagi na to, że są to tereny leżące w sercu Małopolski, były one świadkami, łupieży z Rusi czy też najazdów tatarskich. Jak głosi legenda nazwa pochodzi od jeńców tatarskich- bejów, osadzonych przed wiekami w tych okolicach. Do dziś ponoć niektórzy mieszkańcy mają porywczy charakter i skośne oczy.

Myśląc i mówiąc o dziedzictwie kulturowym gminy Bejsce nie sposób jest nie nawiązać do dawnych rodów, dawnych właścicieli Bejsc. Pamiątki po nich właśnie są najcenniejszymi świadkami minionych lat.

Kto był założycielem bejskiego grodu?  Do końca nie wiadomo.Bazując na zapiskach dotyczących najdawniejszych rodów polskich, z tymi terenami łączą się nazwiska Awdańców, Lisów, Strażów i Leliwów, ale są również przesłanki, które wskazują na to, że tymi ziemiami władał ród Starże- Toporczyki, ród, który miał w posiadani wiele ziem kasztelanii wiślickiej , w obręb której wchodziły również Bejsce.

Pierwszymi prawowitymi właścicielami Bejsce wg dokumentów są bracia Ostasz Firlej- stolnik krakowski i Dersław- proboszcz kościoła św. Floriana. Dobra te otrzymali od Władysława Łokietka.W skład majątku wchodziły; Bescze, Podolany i 2 części Stojanowic.

Syn Ostasza – Ostasz pomnażał dobra zgromadzone przez ojca, nabył folwarki m.in. Grodowice, Czyżowice i Charbinowice, jednak siedzibą klucza i administratorów dóbr były Bejsce. [2]. Ród Firlejów z pokolenia na pokolenie powiększał swoją majętność. Członkowie rodu piastowali wysokie stanowiska, byli posłami, kasztelaniami, wojewodami, jednak to w zasadzie pierwszemu i  jednemu z ostatnich  z rodu Firlejów Bejsce zawdzięczają takie skarby jak kościół i kaplica, którymi wieś i gmina szczyci się do dziś.

Mikołaj Firlej- fundator kaplicy firlejowskiej miał syna Zbigniewa, był właścicielem Bejsc  do 1649r.po jego śmierci właścicielem stał się jego syn Andrzej. Po śmierci  Andrzeja- nie pozostawił po sobie potomka – dobra przeszły w ręce Potockich herbu Pilawa.

Przejęcie majątku przez Byszewskich miało związek z wcześniejszymi koligacjami rodów Firlejów i Byszewskich. Bratanica wspomnianego wcześniej Mikołaja Firleja wyszła za Mikołaja Potockiego herbu Pilawa. Ich syn Piotr zmarł bezpotomnie, w związku z tym majątek należący się po matce- w tym majątek bejski- trafił do rąk najbliższych spadkobierców, prawdopodobnie miało to związek z jakąś cesją majątkową. Nie mniej jednak po śmierci Firlejów właścicielem został Andrzej Potocki syn Stanisława „Rewery” Potockiego.

Bejsce miały szczęście do znamienitych właścicieli, Potoccy śladem Firlejów pełnili wysokie stanowiska w kraju, Andrzej Potocki był formalnie królewskim namiestnikiem, potem otrzymał buławę hetmana polnego koronnego, jego syn Józef za czasów panowania Augusta III otrzymał buławę hetmana wielkiego koronnego. Po śmierci Józefa właścicielem dóbr bejskich stał się jego syn Stanisław Potocki. I tu znów historia zatoczyła koło, po bezpotomnej śmierci Stanisława Potockiego, klucz bejski na podstawie porozumień rodzinnych otrzymała Urszula Cecylia Potocka, która została żoną Hieronima Sanguszko .

Sanguszko był wojewodą wołyńskim. W Bejscach bywał rzadko, majątkiem zarządzali administratorzy. Po trzecim rozbiorze Polski małopolski majątek Sanguszko zakupił zaprzyjaźniony z ich domem Marcin Badeni herbu Bończa.

Jak na właściciela Bejsc przystało Badeni piastował urząd dyrektora trzeciej kancelarii królewskiej, był posłem na Sejm Czteroletni,  generalnym  administratorem tak zwanej.” Królewszczyzny”, kasztelanem Królestwa w Kongresowego, wreszcie w 1819 r. mianowany został senatorem – wojewodą, a następnie ministrem sprawiedliwości Królestwa Polskiego, funkcję tę pełnił do śmierci w 1824r.( serce Badeniego spoczywa w urnie w kościele w Bejscach)

Badeni każdą wolną chwilę spędzał w Bejscach, był jego ukochaną siedzibą mawiał:  „Dobre miejsce dały Bejsce”[3]

[1]          Wydawnictwo Apla-Krosno 2008 s.9

[2]          Tamże.,

[3]          Tamże, s 28-36

Sołectwo Czyżowice


Sołtys: Stanisław Książkiewicz

Czyżowice 66, 28-512 Bejsce
tel. 41 35 11 146
www.czyzowice.eu

 

Położenie geograficzne: Wieś położona na północ od Bejsc.

Nazwa:

Nieznane jest pochodzenie nazwy miejscowości.

Zarys dziejów.

Wzmianka o miejscowości Czyżowice znajduje się w „ Liber Beneficiorum” Jana Długosza.

Z tego wniosek, że miejscowość powstała za pewne pod koniec XIV wieku. [1]

W 1414 r. Czyżowice należały do Tomasza Niedźwiedzia h. Strykoń, od 1460 r. wieś, stała się częścią majątku rodu Młodziejowskich Jana Szafrańca Młodziejowskiego, następnie Stanisława Młodziejowskiego, a w 1579 r. należała do majątku Jana Grodowskiegi h.Lis, syna Mikołaja Grodowskiego i Anny z Młodziejowskich.W XVIII Czyżowice  stanowiły własność Hieronima Sanguszki h. Pogonia[2].We wsi był folwark, wchodzący w skład dóbr bejskich.

[1]          Gmina Bejsce, oficyna Wydawnicza „ Apla”,Krosno 2008

[2]          Ziemianie Pałace,dwory i dworki,nad Nidą, Nidzicą i Szeniawawą, S.M.Przybyszewski ,Kazimierza Wielka 2012 s.70

Sołectwo Dobiesławice


sołtys:Krystyna Wicher

Dobiesławice 26, 28-512 Bejsce

tel. 500 225 306

świetlicowa: Urszula Kieljan

tel. 792 875 948

Położenie geograficzne: Wieś położona przy trasie drogi wojewódzkiej Jędrzejów-Brzesko, oddalona 2 km od Bejsc.

Nazwa:

Najprawdopodobniej nazwa miejscowości pochodzi od imienia pierwszego właściciela tych ziem rycerza Dobiesława z rodu Odrowążów.

Zarys dziejów:

W XIII w. wieś była własnością rycerza Dobiesława z rodu Odrowążów, od XV wieku dobrami władał Mikolaj Buzyński h. Strzemię, następnie wieś przeszła na własność Stanisława Pieniążka z Iwanowic. Od 1659 r. do końca XVIII wieku majątek był w rękach rodu Kleniewskich.W XVII majątek był własnością Sapiechów, w XIX w. należał do Lebowskih h.Gozdawa, [1]a od połowy XIX wieku- do Górskich. Wieś posiada stary rodowód, o czym mogą świadczyć znaleziska archeologiczne z 1836 roku, w czasie których odkryto zbiór monet polskich i węgierskich z XI wieku. W 1827 roku Dobiesławice liczyły 22 domy i 194 mieszkańców. Rok 1846 to czas rabacji galicyjskiej,  której echa dotarły do Dobiesławic. Chłopi napadli na kasę gminną, rabując znajdujące się w niej pieniądze, za co zostali surowo ukarani. W II połowie XIX wieku Dobiesławice były siedzibą gminy.  W latach 80 XIX wieku folwark dobiesławski posiadał 269 mórg ziemi, 4 budynki murowane i 8 drewnianych. W roku 1874 nastąpił podział dóbr dobiesławskich, W jego wyniku powstały odrębne folwarki w Stradlicach, Wojciechowie, Sędziszowicach, Kaczkowicach, Zysławicach, Prokocicach, Braszowicach i Donatkowicach. Największy, w Sędziszowicach, zajmował 628 mórg gruntu, najmniejszy w Donatkowicach, zaledwie 36 mórg. Cała gmina liczyła wówczas 3428 mieszkańców.We wsi znajdował się szkoła gminna. W okresie Wojny Obronnej 1939, w rejonie Dobiesławic toczyły się walki pomiędzy wycofującymi się oddziałami polskimi a pancernymi oddziałami Niemców.[2]

 

Zabytki:

Podczas prac archeologicznych znaleziono denary polskie Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego. W skład znaleziska wchodziły prawdopodobnie również monety węgierskie, niemieckie i angielskie z  X i XI w., a takie ułamki ozdób i placków srebrnych. Ponadto odnaleziono ułamki ceramiki siewnej z późnego okresu wpływów rzymskich.[3]

Szkoła w Dobiesławicach

Od września 1955r.w miejscu znajdującym się pomiędzy dzisiejszym budynkiem remizy, a dawnym budynkiem gromady utworzono jedna klasę w Dobiesławicach. W 1957r. W Dobiesławicach uczyły się klasy od I- IV.W związku z akcją 1000 szkół na tysiąclecie Państwa Polskiego władze podjęły decyzję o budowie placówki. W 1963r. Ruszyła budowa szkoły, która miała być oddana do użytku 1 września 1966r., ale ostatecznie budynek został oddany do użytku 15 stycznia 1965r.. szkoła była budowana przy wsparciu mieszkańców okolicznych wsi. Kierownikiem Placówki był Edward Oksiński. Z okazji 1000- lecia Państwa Polskiego w 1966r. obok szkoły usypano kopiec.

Od początku lat dziewięćdziesiątych z inicjatywy Batalionów Chłopskich trwały przygotowania do nadania szkole imienia. Patronem miał zostać mieszkaniec Sędziszowic- Edward Haruza, który za konspiracyjną walkę został stracony w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

18 maja 1996r. Szkoła otrzymała imię Edwarda Haruzy pseudonim „ Jawornik”. Bratanek patrona szkoły z USA, noszący to samo imię i nazwisko co patron- przekazał dla szkoły darowiznę -10 tysięcy dolarów amerykańskich. Kwota została przeznaczona na pracownię komputerową. Była to pierwsza pracownia w okolicy.

[1]          Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.75-76, Kazimierza Wielka 2012

[2]          Oficyna Wydawnicza Apla, str. 10, Krosno 2008

[3]          Dokumentacja Konserwatora Zbytków Archeologicznych  woj.kieleckiego

Sołectwo Grodowice


sołtys: Łukasz Górak

Grodowice 28, 28-512 Bejsce

tel. 505 934 248

świetlicowa: 

tel.

Położenie geograficzne: Wieś położona przy drodze powiatowej łączącej gminę Bejsce i Gminę Opatowiec. Leży w północnej części gminy.

Nazwa:       

Jak głosi legenda na wzgórzu od strony wsi Charbinowice znajdował się zamek.  Z tego wzgórza widoczne były grody w Wiślicy i Stradowie, dlatego też podobno od słów „grody widzę” nazwana została sąsiednia wieś początkowo Grodywidze, z czasem przekształcona na Grodowice[1]. Miejscowość Grodowic to również gniazdo rodowe Grodowskich h.Lis –  być może nazwa wioski pochodzi od nazwiska właścicieli.

Zarys dziejów:

Miejscowość Grodowice, wymieniona przez Jana Długosza w Liber benoficiorum,

W XV wiś jest własnością Warcisława h.Lis, Jana z Grodowic podkomorzego sandomierskiego. Od 1579 r.dobra należą do Mikołaja Wolskiego Firleja z Dąbrowicy, kasztelana bieckiego –wchodziły w skład dóbr bejskich. W 1827 r. we wsi było 35 domów i 205 mieszkańców.

W XVIII w. własność Heronima Sanguszki, wojewody wołyńskiego.[2] Folwark grodowicki wydzielono nich w 1879 r. Zajmował 416 mórg gruntów rolnych oraz 163 morgi lasu.[3] W 1930 r. własność Adama Byszewskiego h. Jastrzębiec[4]Grodowice należały do gminy i parafii Bejsce.

Zabytki:

Kopiec znajduje się na szczycie garbu  lessowego położony ok.500-600 m od zabudowań wsi Grodowice.  Jak twierdzą miejscowi na polecenie władz od strony zachodniej kopiec został rozorany w czasie komasacji. W sąsiedztwie kopca znajduje się kapliczka obok której wydobywano liczne dobrze  zachowane szkielety.[5]

[1]          Opracowano na podstawie Kroniki działalności Batalionów Chłopskich z terenu Gminy Bejsce oraz byłej gminy Dobiesławice w latach 1940-1945.-dokument udostępnił Pan Stanisław Mazurek

[2]          Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.76 Kazimierza Wielka 2012

[3]          Oficyna Wydawnicza Apla, str. 11, Krosno 2008

[4]          Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.76 Kazimierza Wielka 2012

[5]          Dokumentacja Konserwatora Zbytków Archeologicznych  woj.kieleckiego 3.XI.1966r.

Sołectwo Kaczkowice


sołtys:Rogala Mariusz

Kaczkowice , 28-512 Bejsce

tel.  796 829 494

świetlicowa: Maria Mastyna

Położenie geograficzne: Wieś położona na południowy-zachód od Bejsc.

Nazwa:

(1384 de Kaczcouicz, de Kaczkouicz, de Kackouicz, 1389 de Caczcouicz, 1399 Caczcouice, 1403 Kaczcouice, Czaczcouice, 1490 Kaczcowycze, 1497 Czaczkowicze, 1529 Kaczowicze)

Zarys dziejów:

O Kaczkowicach nie wspomina Jan Długosz, zapewne miejscowość powstała później.

W XIV wieś stanowiła własność Klemensa z Kaczkowic, Bernarda z Kaczkowic i Cudzynowic, Żegoty z Kaczkowic i Poręby, w XV w. dobra kaczkowickie należały do Mikołaja – podstolego krakowskiego, zaś w XVI w., właścicielem dóbr został Hieronim z Kaczkowic, a w późniejszym czasie Krzysztof Gliński h. Jastrzębiec.

W XVIII w. wieś początkowo należała do Józefa Klemensa Czartoryskiego, następnie do Andrzeja Zamoyskiego kanclerza wielkiego koronnego. Ostatnim właścicielem majątku był Lebowski. Podkoniec XIX wieku majątek rozparcelowano.[1]
W roku 1530 wieś należała do powiatu proszowickiego a w roku 1598 należy do parafii Gorzków W roku 1403 Hanka wdowa po Paszku z Dębicy (powiat pilzneński), Elżbieta żona Andrzeja z Niegosławic i Kachna zakonnica w klasztorze Świętego Andrzeja w Krakowie sprzedają za 200 grzywien Katarzynie wdowie po Hanku z Chełmu połowę wsi przypadłych im po matce, tj. Kaczkowice i Łęg . Katarzyna z Chełmu ma zapłacić do najbliższego Bożego Narodzenia 100 grzywien gr pras. Andrzejowi z Niegosławic pod gwarancją zastawienia mu całej połowy wsi.[2]

Na początku XIX wieku Kaczkowice liczyły 20 domów i 151 mieszkańców. Tutejszy folwark wchodził w skład dóbr dobiesławskich. W 1874 r. wydzielono go i usamodzielniono, zajmował wtedy 317 mórg, w tym 47 mórg gruntów ornych i ogrodów. Wieś miała wtedy 17 domów i liczyła ponad 170 mieszkańców. Wchodziła w skład gminy Dobiesławice i parafii Gorzków.[3]

Od 2012r.wieś może poszczycić się herbem. Jest to Her biskupi użyczony rodzinnej miejscowości przez Biskupa Andrzeja Wypycha. Ksiądz Biskup chcąc uhonorować swą rodzinną miejscowość obdarzył ją szczególną . Na pamiątkę tego wydarzenia przed świetlicą wiejską w Kaczkowicach  ustawiono pamiątkowy głaz.

[1] Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.115, Kazimierza Wielka 2012

[2] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w Średniowieczu, str.352-253, wersja elektroniczna

[3] Oficyna Wydawnicza Apla, str. 12, Krosno 2008

Sołectwo Kijany


sołtys:Józefczyk Milena

Kijany , 28-512 Bejsce

tel. 782 646 556

Położenie geograficzne: Niewielka wieś położona na południowy – wschód, 3 km od Bejsc.

Nazwa:

Kijany-gniazdo rodu Kijańskich h. Strzemię.

Zarys dziejów:

Kijany wymienione przez Jana Długosza Liber beneficiorum –wieś miała folwark odległy od Wisły- wg Słownika Geograficzngo Królestwa Polskiego – o „wiorsty dwie””[1]

W XIII w. własność szlachecka i kościelna. Od XIV w.  do XVI w. majątek w rękach rodu Kijańskich.

W XVII w. dobra stanowią własność Stanisława Czernego – Schwarcenberga h. Nowina, rotmistrza królewskiego i podstolego lubelskiego, póżniej Ewy Dulębiny, a następnie Stanisława Sonnenberga ożenionego z Teklą z  Kleniewskich. Ostatnimi właścicielami Kijan byli Borsza – Drzewieccy h. Nałęcz.

Początkowo Kazimierza Borszy- Drzewieckiego- oficera Gwardii Cesarza Napoleona, majora wojsk polskich, kawalera orderu Wojennego Virtuti Militari . W drugiej połowie XIX majątkiem zarządzał Władysław Borsza – Drzewiecki. Ostatnim właścicielem Kijan był inż. Wacław Borsza- Drzewiecki żonaty z Marią z Wiszniewskich. W okresie II wojny światowej dwór był kilkakrotnie rabowany, a w 1945 r. majątek został rozparcelowany.

Zdjęcie nr Dwór w Kijanach, rok 1943. Źródło:

Maria z Wiszniewskich- Drzewicecka była niezwykle ceniona prze miejscową ludność, do dziś dnia zachowana jest pamięć o „dobrej Pani”[2]. Sędziwi mieszkańcy Kijan wspominają, że „Pani” szczególnie troszczyła się o chore dzieci. Państwo Drzewieccy przenieśli się do Krakowa, gdzie zamieszkali w rodzinnym domu Marii. Zmarli bezpotomnie.

Zabytki:

Po dawnym majątku dziś podziwiać możemy pozostałości parku dworskiego z wiekowymi wiązami, zdziczałe resztki sadu oraz stawy.

Na granicy parku znajduje się świetlica wiejska, powstała ponoć na fundamentach budynku gospodarczego należącego niegdyś do majątku dworskiego .

W otoczeniu sędziwych wiązów- w zgliszczach parku od 2010 r. znajduje się boisko do piłki nożnej zbudowane przez mieszkańców Kijan. Obiekt nosi imię W.M Drzewieckich – ku pamięci ostatnich właścicieli.

Dziedzictwem niematerialnym jest z pewnością umowny –wywodzący się z wielowiekowych tradycji- podział  miejscowości. Po dziś dzień w potocznej mowie pozostała; szlachecka i księża strona wsi.

[1]          Oficyna Wydawnicza Apla, str. 12, Krosno 2008

 [2]Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.133-134 Kazimierza Wielka 2012

Sołectwo Królewice


sołtys: Trzaska Angelika

Królewice , 28-512 Bejsce

tel. 799 794 839

 

Położenie geograficzne: Wieś położona na wschód od Bejsc w odległości 3 km.

Nazwa: Nazwa wsi pochodzi – jak głosi ludowe podanie – od przejeżdżającego w pobliżu gościńcem (prawdopodobnie szlakiem między prastarymi osadami – Krakowem a Wiślicą) króla Kazimierza Wielkiego[1]. Gniazdo rodziny Królewskich h. Strzemię.

 

Zarys dziejów:

Królewice były własnością arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorii Skotnickiego. W 1359 roku, w wyniku zamiany dóbr, król Kazimierz Wielki nabył je od arcybiskupa Jarosława. Nowo nabyte włości król zamierzał dać na uposażenie ołtarza Podwyższenia Krzyża Świętego w katedrze na Wawelu. Potem jednak zmienił plany, ołtarz uposażył innym funduszem, a „Królewice w swoim posiadaniu zatrzymał”.[2] Królewice, to wieś królewska Kazimierz Wielki przeniósł jaz prawa polskiego na prawo średzkie . około1370 w Królewicach osiedlili się bracia Dionizy i Leonard oraz synowie ich brata, w tym samym roku Król dał Janowi i jego synowcom Mikołajowi i Cztanowi prawo niemieckie na Królewice.[3]

W XV wieku wieś przeszła w ręce prywatne. Jan herbu Strzemię posiadał w swoim władaniu dwie trzecie dóbr, składających się z 8 łanów kmiecych, dwóch zagród i karczmy, natomiast Jan Probołowski herbu Habdank był właścicielem jednej trzeciej gruntów, w skład których wchodził folwark, trzy łany kmiece, dwie zagrody i karczmy. Od XVIII w. wieś stanowi część majątku Hieronima Sanguszki, wojewody wołyńskiego, w XIX w. część majątku Jana Byszeskiego.[4] Pod koniec XIX wieku posiadłość dworska liczyła 324 morgi, podczas gdy mienie chłopskie stanowiło 324 morgi. Wieś Królewice należała do dóbr bejskich. W roku 1827 wieś zamieszkiwało 256 mieszkańców, a około 1885 roku – 453 mieszkańców.[5]

 

Zabytki:

Historia osadnictwa w Królewicach sięga epoki brązu, dowodem tego jest kurhan zwany kopcem Walentego. Do niedawna na wierzchołku znajdowała się figura św. Walentego.

W obrębie wsi pomiędzy droga do Bejsc i Piotrkowic  znajduje się drugi  niewielki kopiec, na jego wierzchołku znajduje się figura św. Jana z biretem i księgą w jednej ręce.[6]

 

 [1]  Wikipedia
[2] http://kielce.gazeta.pl/kielce
[3] Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.149 Kazimierza Wielka 2012
[4] Tamże.
[5] Oficyna Wydawnicza Apla, str. 10, Krosno 2008
[6] Opracowano na podstawie dokumentacji własnej UG Bejsce

Sołectwo Morawianki


sołtys: Renata Partyka

Morawianki 63, 28-512 Bejsce

tel.505 811 734

Położenie geograficzne: Miejscowości położone wzdłuż biegu rzeki Nidzicy, na wschód od Bejsc.

Nazwa:                                                                                                                                          

Legenda głosi, że w miejscowościach Morawiany i Morawianki za czasów wojen z Czechami osadzani byli niewolnicy z Moraw. W Morawianach osadzani byli mężczyźni, a Morawiankach kobiety i stąd wywodzą się nazwy tych miejscowości.[1] W dokumentach historycznych występują jako Morawiany Większe i Morawiany Małe z czasem nazwa przekształciła się na Morawiany i Morawianki

Zarys dziejów:

N przełomie XV wieku posiadłości należały do Fryczka h. Łodzia. Od 1460r.ziemie należą do Dunina herbu Łabądź.w 1596r. właściciele ziem przekazali czynsz roczny z Morawian Wielkich i Morawian Małych na szpital św. Jadwigi w Krakowie.[2]W kolejnych wiekach wsie były w rękach Maciejowskich h. Janina i Dąmbskich h. Godziemba[3]Kolejnym właścicielem dóbr jak i w przypadku większości gruntów w okolicy był Hieronim Sanguszko, wojewoda wołyński. W 1827r. Morawiany liczyły 36 domów i 243 mieszkańców zaś Morawianki 24 dom i 154 mieszkańców. W wioskach były folwarki należące do dóbr bejskich. Morawianki zostały odseparowane od ziem bejskich w 1847r.,a Morawiany w 1880r.[4]W XIX wieku pieczę nad majątkami miało kilku właścicieli – Edward Orczawski, potem jego syn Ludwik  udziałowiec Spółki Fabryka Cukru i Rafinerii Łubna i Szreniawa” w Kazimierzy Wielkiej. Jako ostatni tymi ziemiami zarządzali Byszewscy. Majątek został rozparcelowany pod koniec XIX wieku.

 

 [1] Opracowano na podstawie Kroniki działalności Batalionów Chłopskich z terenu Gminy Bejsce oraz byłej gminy Dobiesławice w latach 1940-1945.-dokument udostępnił Pan Stanisław Mazurek
[2]  Ziemianie pałace, dwory i dworki nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą.S. M. Przybyszewski s. 178
[3]  tamże
[4]  Oficyna Wydawnicza Apla, str. 11, Krosno 2008

Sołectwo Morawiany 


sołtys: Marzec Stanisław

Morawiany 98 , 28-512 Bejsce

tel. 41 35 11 292, 696 828 679

 

Położenie geograficzne: Miejscowości położone wzdłuż biegu rzeki Nidzicy, na wschód od Bejsc.

Nazwa:                                                                                                                                          

Legenda głosi, że w miejscowościach Morawiany i Morawianki za czasów wojen z Czechami osadzani byli niewolnicy z Moraw. W Morawianach osadzani byli mężczyźni, a Morawiankach kobiety i stąd wywodzą się nazwy tych miejscowości.[1] W dokumentach historycznych występują jako Morawiany Większe i Morawiany Małe z czasem nazwa przekształciła się na Morawiany i Morawianki

Zarys dziejów:

N przełomie XV wieku posiadłości należały do Fryczka h. Łodzia. Od 1460r.ziemie należą do Dunina herbu Łabądź.w 1596r. właściciele ziem przekazali czynsz roczny z Morawian Wielkich i Morawian Małych na szpital św. Jadwigi w Krakowie.[2]W kolejnych wiekach wsie były w rękach Maciejowskich h. Janina i Dąmbskich h. Godziemba[3]Kolejnym właścicielem dóbr jak i w przypadku większości gruntów w okolicy był Hieronim Sanguszko, wojewoda wołyński. W 1827r. Morawiany liczyły 36 domów i 243 mieszkańców zaś Morawianki 24 dom i 154 mieszkańców. W wioskach były folwarki należące do dóbr bejskich. Morawianki zostały odseparowane od ziem bejskich w 1847r.,a Morawiany w 1880r.[4]W XIX wieku pieczę nad majątkami miało kilku właścicieli – Edward Orczawski, potem jego syn Ludwik  udziałowiec Spółki Fabryka Cukru i Rafinerii Łubna i Szreniawa” w Kazimierzy Wielkiej. Jako ostatni tymi ziemiami zarządzali Byszewscy. Majątek został rozparcelowany pod koniec XIX wieku.

 

[1] Opracowano na podstawie Kroniki działalności Batalionów Chłopskich z terenu Gminy Bejsce oraz byłej gminy Dobiesławice w latach 1940-1945.-dokument udostępnił Pan Stanisław Mazurek
[2]  Ziemianie pałace, dwory i dworki nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą.S. M. Przybyszewski s. 178
[3]  tamże
[4]  Oficyna Wydawnicza Apla, str. 11, Krosno 2008

Sołectwo Prokocice


sołtys: Sagan Jan

Prokocice 7,28-512 Bejsce

tel. 41 35 11 549, 530 852 375

Pierwotnie wieś nazywała się Prokoszyce, z czasem przekształcona na Prokocice. Nieznane jest pochodzenie nazwy miejscowości.

Zarys dziejów:

W połowie XV wieku wieś nazywała się Prokoszyce w parafii Rachwałowice , była własnością Mikołaja Szalowskiego herbu Strzemię. Miała 2 łany km., karczmę 2 zagrodową z rolą, od których dziesięcinę snopową płacono kapitule krakowskiej. Była również dziesięcina konopna, za którą dawano po 4 pęki o wartości około 5 grzywien. Według Długosza w Prokocicach był dwór rycerski, z którego dziesięcina płacona była do Rachwałowic. W rejestrze poborowym powiatu proszowickiego z roku 1581 Prokocice miały dwóch właścicieli: Polianowskiego, do którego należało trzy półanki oraz Mikołaja Złotnickiego, który posiadał ½ łana. [1].  W 1827r. wieś liczyła 17 domów  i 180 mieszkańców[2]  Na początku XIX w. wieś Prokocice należała do majątku dobiesławickiego, w 1874 r. powstał oddzielny folwark prokocicki, w skład którego wchodziło 290 mórg ziemi.[3]

Sołectwo Piotrkowice


sołtys: Mirosław Szywała

Piotrkowice 44, 28-512 Bejsce

tel. 41 35 11 091

Położenie: Miejscowość leżąca przy drodze powiatowej w kierunku Opatowca, należąca do Parafii Bejsce.

Nazwa:

Pochodzenie nazwy jest nieznane.

Zarys dziejów.

Ziemie do XV wieku należały do majątku klasztoru w Tyńcu .We wsi był folwark klasztorny i karczma. W 1478r. majątek przeszedł w ręce prywatne- Mikołaja Wilogłowskiego.

W 1885 r. folwark w Piotrkowicach zwany Opatowskim liczył 301 mórg. We wsi znajdowało się 33 domy i ponad 200 mieszkańców.[1]

Szkoła Podstawowa  w Piotrkowicach.

Po wojnie rozpoczęto budowę szkoły w miejscowości Piotrkowice. Od 1949r. we wsi była szkoła jednak ze względu na ograniczoną ilość sal w budynku lekcje odbywały się również w „ludowcu” w Uściszowicach. Na 1000 Lat Państwa Polskiego. W latach 1963-1966 dzięki wsparciu mieszkańców powstał nowy budynek szkoły. Kierownikiem otwartej w 1966r. placówki był Pan Jan Drążkiewicz. Między innymi jego staraniom wieś zawdzięczała obiekt szkolny.

W związku z niżem demograficznym w 2008r.szkoła został zamknięta. Budynek został użyczony Centrum Edukacji Ustawicznej w Skalbmierzu. Dziś w obiekcie mieści się Niepubliczne Przedszkole.

Świetlica wiejska

W końcu lat 70-tych  w związku ze złym stanem technicznym ówcześnie istniejącego budynku „remizo – świetlicy” rozpoczęto budowę nowego obiektu. Z uwagi na brak odpowiedniej dokumentacji prace nie były kontynuowane. W 1992 r. wykonano projekt budowlany i wznowiono prace przy obiekcie.

[1]               Oficyna Wydawnicza Apla, str. 11, Krosno 2008

Sołectwo Sędziszowice


sołtys: Noga Cezary

Sędziszowice 35, 28-512 Bejsce

tel. 41 35 11 401,531 331 305

Położenie geograficzne:

Sędziszowice położone są na granicy województwa Świętokrzyskiego i Małopolskiego. Oddalone są 5 km od Bejsc.

Nazwa:

Pierwszym właścicielem dóbr był rycerz Sędzisz z rodu Odrowążów [1]od jego imienia zapewne wywodzi się nazwa miejscowości.

Zarys dziejów:

Pierwszą wzmiankę o miejscowości Sędziszowice zapisano w 1348 r.

W XIII wieku własność Sędzisza z Odrowążów. Od XVw.własność Jakuba Trzecieskiego – w skład majątku wchodziło 8 łanów kmiecych, karczma i młyn. Zamieszkiwało ją ośmiu zagrodników z rolą. Według rejestru poborowych powiatu krakowskiego z 1490r. , Sędziszowice posiadały 4 łany ziemi.W 1580r.stanowił część majątku Mikołaja Złotnickiego[2]

Od XVII w. własność Rościszewskich h. Junosza- nad rodem  Rościszewskich wisiało przekleństwo rodzinne, kilkoro potomków rodu dziedziców Sędziszowic zmarło w młodym wieku Anna (33lata, Jan 19 lat i 10miesięcy, Józef 2 lata, rok mająca Barbara)[3]. W 1827 r.wieś liczyła 31 domów i 271 mieszkańców, wchodziła w skład dóbr dobiesławickich. Od 1874r. powstał folwark w Sędziszowicach, zajmujący 628 mórg.[4]

Sołectwo Stojanowice


 sołtys: Agnieszka Percik

Stojanowice 46 , 28-512 Bejsce

tel. 697 602 967

Położenie geograficzne: Wieś Stojanowice graniczy od zachodu z gminą Kazimierza Wielka

Nazwa:

Wydawca Kodeksu Wielkopolskiego domyśla się, iż wieś „Stoyslavc”, wymieniona w nadania klasztoru w Trzemesznie z 1145 r., oznacza „Stojanowice”. Również wydawca Kodeksu dyplomatycznego polskiego (t. III) przypuszcza, iż występujący w akcie z 1345 r. „Dirscho haeres de Stognegowicz” był dziedzicem Stojanowic, choć prawdopodobnie mowa tu o wsi Stogniewice.

Zarys dziejów:

Według rejestru poborowego powiatu proszowskiego z 1381 r. wieś Stojanowice, dzierżawiona przez Jana Piłata, miała 31/2 łana kmiecego. Część Stojanowic zwana Rożen miała 3 1/2 łana (Pawiński Kodeks Małopolski, 12), dzierżawiona była przez Polanowskiego.

W XIV wieku wieś była własnością Stanisława ze Stojanowic i Mikolaja. Następnie przeszła pod rządy Hanki, żony Hanusza. Kolejnym właścicielem wioski był Ustasz h.Lis- podstoli karkowski i kasztelan lubelski.[1]W połowie XV w. Stojanowice, wówczas wieś w parafii Gorzków, należy do Andrzeja z Oleśnicy herbu Dębno i Piotra herbu Prusy. Dziesięcinę z łanów kmiecych pobierał w jednym roku pleban w Bejscach, drugiego pleban w Gorzkowie (Długosz, L. B., II, 412).[2] W XVII majątek stanowił własność Józefa Radziwiła h. Trąby i współwłasnością Michała Grabowskiego–generała, majora wojsk litewskich, uczestnika kampanii napoleońskich  i Andrzeja Zamojskiego.[3] W 1827 r. było tu 13 domów i 89 mieszkańców.

W XIX wieku Stojanowice stanowiły część dóbr Podolany. Folwark należał do gminy Dobiesławice, parafia Gorzków i posiadał 269 mórg ziemi.Wieś liczyła 13 domów i 89 mieszkańców.  Wieś posiadała 10 osad, 49 mórg    W okresie XX- lecia międzywojennego wiś  stanowiła własność Rydlów.[4]    W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

  Zabytki:

Resztki zabudowań dworskich zostały wykupione przez osoby prywatne. Pozostałości parku dworskiego- przepiękna aleja grabowa, kasztanowiec i grupa trzech drzew liściastych stanowią dziś część ośrodka  rekreacji w Stojanowicach. Istnieją cena obszarze dawnego parku dworskiego budynki prawdopodobnie rządcówka i kuźnia z I ćw..XX nie są budynkami zabytkowym. Dziś zrekonstruowana i odnowiona kuźnia pełni funkcję świetlicy wiejskiej w Stojanowicach.[5]

[1]             Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski s.270, Kazimierza Wielka 2012

[2]             Stojanowice w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XI         (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r

[3]             Ziemianie, Pałace,dwory i dworki, nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą S.M. Przybyszewski, Tamże

[4]             Oficyna Wydawnicza Apla, str. 11, Krosno 2008

[5]             pismo ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego znak: DOZ-AD/500/203/06

Sołectwo Uściszowice


sołtys: Zuwała Łukasz

Uściszowice 45, 28-512 Bejsce

tel. 41 35 11 105, 518 841 241

 

Położenie geograficzne: Wieś granicząca od wschodu z gminą Opatowiec.

Nazwa:

Jan Długosz w „Liber beneficiorum „używa niezwykle trudnej do wymówienia nazwy „Msczyschowycze”, w rejestrze poborowych z 1579 r. wykazano Wcziszowycze, wg kroniki kościelnej wieś nosiła nazwę Uszczowice, z czasem przekształcona na Uściszowice

Zarys dziejów:

W XV dziedzicem wioski był Jakub Przekora h. Łodzia. kasztelana czechowskiego, współpracownika króla Władysława Jagiełły, potem należały do Andrzeja Przekory, a pod koniec XV w. grunty były własnością plebana bejskiego.  Z czasem grunty przeszły w ręce właścicieli Morawian- rodziny Dununów h.Łabędź.  W XVIII w. ziemie dołączył do swoich dóbr wojewoda wołyński Hieronim Sanguszko. Na początku XIX w. wieś liczyła 16 domostw i 109 mieszkańców .[1]

Zabytki:
Wartym odnotowania jest fakt, iż w miejscowości Uściszowice znajduje się kapliczka z 1903 roku ufundowana przez 22 gospodarzy wsi.

W sąsiedztwie stawu oraz w niedalekiej odległości od świetlicy wiejskiej położone jest gospodarstwo agroturystyczne należące do Państwa Wiśniewskich, gdzie w cichej i przyjaznej atmosferze można poznać malownicze uroki gminy Bejsce.

[1]             Oficyna Wydawnicza Apla, str. 12, Krosno 2008

Sołectwo Zbeltowice


sołtys: Puchalska  Dominika

Zbeltowice , 28-512 Bejsce

tel.  606 307 792

Położenie : Miejscowość Zbeltowice leży na granicy gminy Bejsce z gminą Kazimierza. Od początku powstania należy do parafii Kazimierza Mała

 Pochodzenie nazwy:

Nazwa miejscowości pochodzi od Jana Zbyluta- najstarszego przedstawiciela rodu Zbylutów herbu Janina

Zbylutowice, Zbilutowice, Zbylutowicze

Miejscowość powstała ok X – XI wieku

Zarys dziejów:

W połowie XI w. przedstawiciele rodu Janinów z którego wywodził się rycerz Jan Zbylut, należeli do ścisłego otoczenia króla Bolesława Śmiałego. Według kroniki Bielskiego za panowania Bolesława Śmiałego (1058-1071) arcybiskup krakowski Lambert Zula (Suła)         z   rodu Toporów rozdawał kanonie możnym rodom do których zaliczał się m. in. ród Janinów. W latach 1061-1071 ( podczas urzędowania Zuli) kanonie otrzymali Piotr i Jakub, którzy byli synami wspomnianego wcześniej dostojnika dworu królewskiego Jana ze Zbylutowic herbu Janina. Jan Długosz określa ich pochodzenie znad Nidzicy w Ziemi Krakowskiej, a ich siedzibą główną były Zbylutowice leżące na terenie parafii Kazimierza Mała. W wyniku usilnych zabiegów Piotra i Jakuba biskup Lambert ufundował kościół parafialny   w Kazimierzy Małej w 1063 r. nadając mu dziesięciny. (w 2013 r. parafia Kazimierza Mała obchodziła jubileusz 950-lecia istnienia). Jeszcze w XIV w. potomkowie Jana Zbyluta byli właścicielami dóbr w okolicy Zbylutowic.  W latach 1386-1611 przez miejscowość przebiegał szlak Jagielloński wiodący z Krakowa przez Lublin do Wilna. W połowie XV w. Zbeltowice nadal należały do parafii Kazimierza Mała, był tam folwark kościelny z którego dziesięcina była oddawana plebanowi małokazimierskiemu. W 1827 r. wieś liczyła18 domów i 152 mieszkańców. W 1880 r. folwark zbeltowski posiadający 296 mórg ziemi, oddzielono od dóbr bejskich[1].

Zabytki :

Jedyny  pozostałym świadkiem historii wsi jest  pochodzi kamienny krzyż  z 1885 r. ufundowany przez właścicielkę folwarku Apolonię Wiśniewską.

[1] Wydawnictwa Apla, str. 12

Skip to content